Neurologopedia

Rozwój mowy u dzieci powinien przebiegać według określonych norm, dlatego dziecko musi opanować różne umiejętności przygotowujące je do przyszłego pięknego wypowiadania się. Są one związane ze słyszeniem, rozumieniem i nadawaniem mowy.

Jeśli dziecko nie potrafi wykonać we wskazanym czasie określonej umiejętności, warto skontaktować się z logopedą, który zdiagnozuje problem, ustali, czy rozwój mowy jest zaburzony oraz udzieli wskazówek, jak stymulować rozwój dziecka, aby poprawić funkcjonowanie zaburzonych sfer.

Konsultacja jest konieczna również wtedy, gdy dziecko ma kłopoty z ssaniem, jedzeniem z łyżeczki, piciem z kubka, gryzieniem, żuciem, nawykowo oddycha przez usta, nadmiernie ślinieni się, ssie kciuk.

Sprawność narządów pokarmowych oraz prawidłowe czynności oddechowe warunkują prawidłowy rozwój komunikacji.

Diagnozie warto poddać dziecko, które po ukończeniu 2. roku życia nie próbuje łączyć wyrazów w proste zdania, gdy dziecko trzyletnie mówi niewyraźnie, ma kłopoty z unoszeniem języka, wsuwa język między zęby, gdy mówi, albo gdy dziecko mówi niepłynnie i denerwuje się przy tym.

DZIECKO W SFERZE SŁYSZENIA, ROZUMIENIA I NADAWANIA MOWY POWINNO ZDOBYĆ NASTĘPUJĄCE UMIEJĘTNOŚCI:

1) od urodzenia do końca 3 miesiąca życia:

–  reaguje na głośne dźwięki,
– wycisza się lub śmieje, gdy do niego mówimy,
– przerywa płacz, słysząc nasz głos,
– wzmaga lub osłabia ssanie, gdy słyszy dźwięk,
– wydaje dźwięki przypominające głużenie,
– radośnie piszczy, słysząc znane dźwięki,
– używa krzyku i płaczu do sygnalizowania swoich potrzeb,
– inaczej płacze przy przenoszeniu, inaczej – gdy jest głodne itp.

2) od 4 do 6 miesiąca życia:

– odwraca głowę, szukając źródła dźwięku,
– reaguje na zmianę tonu naszego głosu,
– zwraca uwagę na zabawki, które wydają dźwięki,
– reaguje na muzykę,
– gaworzy, czyli powtarza ciągi sylab i dźwięków własnych oraz zasłyszanych z otoczenia,
– zagaduje – gaworzy, uśmiecha się, porusza rękami i nogami.

3) od 7 miesiąca życia do 1 roku życia:

– odwraca się i patrzy w kierunku źródła dźwięku,
– skupia uwagę, gdy do niego mówimy,
– na pytania: “gdzie mama?”, “gdzie tata?”, “gdzie lampa?” – wskazuje palcem,
– chętnie uczestniczy w prostych zabawach typu: “Idzie rak”, “Warzyła sroczka”,
– wykonuje proste polecenia, np. “daj…”,
– próbuje naśladować nasze ruchy,
– intensywnie gaworzy, np. “ta-ta-ta”, “ma-ma-ma”, “da-da-da”, “ba-ba-ba”, “na-na-na”,
– używa dźwięków, by zwrócić na siebie uwagę,
– wykorzystuje gesty i mimikę, by spytać lub poprosić o coś,
– wypowiada pierwsze wyrazy, np. mama, tata, baba (pierwsze słowa nie muszą być kojarzone z konkretnym przedmiotem).

4) od 12 miesiąca życia do końca 24 miesiąca życia:

– wskazuje poprawnie niektóre części ciała,
– wykonuje najprostsze polecenia, np. “daj buzi”, “zrób papa”,
– słucha z zainteresowaniem prostych piosenek, wierszyków, krótkich opowiadań,
– wskazuje często nazywane przez nas przedmioty,
– zamiast słów stosuje wyrazy dźwiękonaśladowcze: “bach”, “bum”, “hau”, “miau” itp.,
– powtarza wielokrotnie wyrazy zasłyszane z otoczenia tzw. echolalie,
– zaczyna łączyć dwa wyrazy, wypowiada wyrażenia typu: “nie chcę”, “mama daj”,
– wymawia samogłoski: a, o, u, e, i ,y oraz spółgłoski: m, b, p, t, n, ł, j, d,
– może wypowiadać wyrazy uproszczone – może wypowiadać początek lub koniec słowa,
– ma coraz bogatszy słownik.

5) od 2 do 3 roku życia:

– rozróżnia przeciwieństwa, np. “chodź – stój”, “nie ma – jest”,
– wykonuje bardziej złożone instrukcje, np. “weź misia i chodź do mamy”,
– wskazuje części ciała,
– nazywa większość przedmiotów znanych z otoczenia – może przy tym popełniać błędy typu “ludź” zamiast “człowiek”,
– wymawia poprawnie coraz więcej głosek, np. k, g, l,
– może zastępować trudne głoski łatwiejszymi, np. “szalik” powie “salik” lub “sialik”, zamiast “ryba” powie “lyba” lub “jiba”,
– pyta: “co to?”, stosuje przeczenia: “nie ma mamy”, używa liczby mnogiej,
– pytane – podaje swoje imię.

6) od 3 do 4 roku życia:

– reaguje na głos z innego pokoju i komunikaty z radia i telewizji,
– potrafi odróżnić wymowę prawidłową od zniekształconej, np. “sanki” – “sianki”,
– jest rozumiane przez osoby obce,
– buduje coraz dłuższe zdania,
– coraz więcej pyta i odpowiada na proste pytania: “kto?”, “co?”, “gdzie?”, “z kim?”, “z czym”,
– często upraszcza najtrudniejsze dźwięki: sz, ż, cz, dz, r,
– zwykle mówi płynnie, czasem mogą pojawić się zawahania, powtórzenia dźwięków, sylab, wyrazów, przeciągania głosek, tzw. rozwojowa niepłynność mówienia,

7) od 4 do 5 roku życia:

– z uwagą słucha prostego opowiadania i potrafi odpowiedzieć na pytania związane z treścią,
– rozumie komunikaty wypowiadane przez osoby obce,
– zadaje bardzo dużo pytań,
– wymawia najtrudniejsze głoski: sz, ż, cz, dż, r,
– buduje bogate zdania – używa coraz więcej przymiotników,
– potrafi opowiedzieć prostą historyjkę,
– stosuje podstawowe reguły gramatyczne, choć czasem jeszcze je myli.

8) od 5 do 6 roku życia:

– rozumie trudniejsze instrukcje, np. “klaśnij w dłonie, a potem połóż ręce na kolanach”,
– potrafi wysłuchać dłuższego opowiadania, bajkę, rozumie morał,
– rozumie określenia typu: “pod”, “na”, “obok”,
– prawidłowo interpretuje znaki symboliczne,
– mówi wyraźnie i poprawnie – poprawnie wymawia wszystkie głoski języka polskiego,
– poprawnie buduje zdania – stosuje reguły gramatyczne,
– odpowiada na bardziej złożone pytania, opowiada, używając zdań złożonych,
– potrafi porozmawiać z osoba obcą, nie odbiegając od tematu,
– używa słów określających stosunki przestrzenne i nazywa podstawowe figury geometryczne.